همه چیز در مورد عزاداری
مردم ابرکوه
آقا میرزا عبدالغنی
سبک جدیدی از عزاداری به ابرکوه آورد/ ابرکوه فقط یک هیئت عزاداری در محرم داشت
در قدیم عزاداری مردم
ابرکوه به شکل روضه خوانی بود تا اینکه مرحوم آقا میرزا عبدالغنی سبک جدیدی از عزاداری
را که شامل زنجیر زنی با صدای طبل، شیپور و سنج بود وارد ابرکوه کرد.
به گزارش خبرنگار فارس
از ابرکوه، هیئتهای عزاداری ابرکوه به رسم عادت دیرینه از شب هفتم ماه محرم عزاداری
خود را شروع می کنند. به این ترتیب که پس از زنجیرزنی و سینهزنی در حسینیه محله خود،
بر اساس برنامه از پیش تعیین شده توسط مسئولین هیئت ها، به عنوان میهمان در همان حال
زنجیرزنی، سینهزنی و با موسیقی خاص طبل ها، وارد حسینیه محله های دیگر می شوند.
امروزه هیئت ها در
سه وعده، صبح، عصر و شب از حسینه خود خارج شده و عزاداری می کنند؛ نکته حائز اهمیت
در این حرکت آن است که هر هیئت بر اساس مقصدی که دارد، باید از میدان امام حسین (ع)
که در مرکز شهر قرار دارد، عبور کند.
آقا میرزا عبدالغنی
سبک جدیدی از عزاداری به ابرکوه آورد
در ادامه حامد اکرمی
محقق و پژوهشگر ابرکوهی از پیشینه عزاداری در ابرکوه، چنین می گوید: دربارة تاریخچه
هیأت ها سند گویایی تا کنون به دست نیامده است، با پرسش از مردم و تعزیه خوانان قدیم
می توان استنباط کرد که تا قبل از ورود آقا میرزا عبدالغنی به شهرستان، مراسم عزاداری
به شکل روضه خوانی بوده و با ورورد وی (از نجف به ابرکوه) هیئت و دسته عزاداری تشکیل
می شود.
اکرمی اظهار کرد: آقا
میرزا عبدالغنی و شاگردان خاص او طبل و زنجیر زدن را در شب عاشورا به عامه مردم تعلیم
می دادند تا اینکه رضاشاه دستور تعطیلی تمام هیات های عزاداری را صادر کرد. پس از خروج
رضاشاه و جانشینی پسرش محمدرضا تا حدودی عزاداری امام حسین (ع) توسط مردم از سر گرفته
شد.
وی تصریح کرد: هیأت
فقط از محله درب قلعه حرکت می کرد و از تمامی محله های دیگر برای عزاداری به این محله
می آمدند ولی بعداً به علت دو دستگی و اختلافات حزب گرایی که در سال 1325 به وجود آمد،
محله دروازه میدان هیأت جداگانه ای راه اندازی کرد.
محقق جوان ابرکوهی
ادامه داد: در ابتدای روضه خوانی یک نفر روضه خوان بر روی منبر می رفت و در اطراف وی
چند نفر ذاکر می نشستند و هنگامی که روضه خوان، گریزی مثلاً با نام حضرت علی اکبر
(ع) و یا حضرت ابوالفضل (ع) می زد ذاکرها هم در گریز وی ذکر می گفتند. از جمله این
ذکر ها عبارتند از: "داغی که حسین از غم علی اکبر بر جگر داشت، جز خالق اکبر به
دل وی که خبر داشت" و یا "سقا شنیده ای که لب تشنه جان دهد، یا بهر آب بازوی
او جدا شود".
چاوشی خوانی از قدیم
الایام در ابرکوه رواج داشت
اکرمی با بیان اینکه
در عزاداری ها چاوشی هم خوانده می شده، اضافه کرد: چاوشی یک یا چند بیت دربارة امام
حسین (ع)، امام رضا (ع) و حضرت علی (ع) است که با لحن مخصوص ادا می شود. چاووشی مربوط
به امام حسین (ع) بدین ترتیب بود:
بر مشامم می رسد هر
لحظه بوی کربـلا بر دلم ترسم بماند آرزوی کربلا
ای برادر سعی کن شاید
خدا قسمت کند شربـت از آب خوشگـوار کربـلا
تشـنة آب فُراتَـم
ای اَجـل مهلـت بـده تا بگیرم در بغل قبر شهید کربلا
بعد از آن گفته می
شود تو اگر شوق مرقدش داری به شاه تشنه لب دشت کربلا صلوات؛ به یازده پسران علی والله
به ماه اَنور هر یک جدا جدا صلوات؛ به قاسم (ع) و علی اکبر (ع) جدا جدا صلوات؛ اگر
خسته جانی بگو یا علی (ع)، اگر ناتوانی بگو یا علی (ع)، تنت گر بیفتد در میان بلا مترس
از بلا و بگو یا علی (ع) یا علی (ع) یا علی (ع).
وی خاطرنشان کرد: چاوشی
خوانی در ابرکوه فقط مخصوص عزاداری نبوده است، بلکه زمانی که افراد می خواستند به سفرهای
زیارتی مشرف شوند عده ای دور آن ها جمع شده و یک نفر چاوشی می خواند. همچنین در بعضی
روستا برای اطلاع رسانی به مردم جهت برپایی مراسم روضه و دیگری هم برای مُردگان بوده
است که وقتی فردی عزیز خود را از دست می داد، برای او چاوشی می خواندند.
موسیقی سنتی عزاداری
ابرکوه
پژوهشگر ابرکوهی در
رابطه با موسیقی منحصر به فرد عزاداری ابرکوه، گفت: در قدیم 2 نوع طبل بوده است، یکی
طبل پوستی کوچک و دیگری طبل پوستی بزرگ که به آن «اسکندر» می گفتند. مرحوم «فتح الله
اسماعیل» یکی از اساتید طبل و زنجیرزنی بود که چند شاگرد از جمله استاد میرزا داشت.
اکرمی یادآور شد: موزیک
هیأتهای عزاداری ابرکوه که به وسیله طبل، شیپور و سِنج نواخته می شد، دارای آهنگ های
زیر بوده و هست:
مظلومم حسین مظلوم
حسین ،مظلومم حسین مظلوم حسین
شاه حسین یا حسین شاه
حسین حسین حسین
عطشانم حسین عریانم
حسین
وی ضمن اشاره به اهمین
روضه خوانی در گذشته، اذعان کرد: هنگامی که طبالان و زنجیرزنان به مکان روضه خوانی
می رسیدند، هرگز به آن محفل وارد نمی شدند تا روضه خوانی تمام شده و توسط روضه خوان
گریزی زده شود. بعد از فتح الله فرزند وی «حسین پورصدری» به جای پدرش هیات زنجیرزنی
و طبل زنی را سرپرستی می کرد و یکی از شیپور زن های قدیمی مرحوم «حاج عباس عزیزی پناه»
مشهور به عباس شیپور زن بوده است.
نخل برداری از زمان
صفویه در ابرکوه پایه گذاری شد
محقق ابرکوهی یکی از
سنت های قدیمی ابرکوه را نخل برداری دانست و ابراز کرد: نخل یک سازه چوبی است که قسمت
جلو و عقب آن از قطعات کوچک چوب به شکل نخلی بزرگ و شبکه شبکه ساخته شده و وسط آن با
چوب، اسکلت بندی شده است. برای پایه های آن چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف
و برای بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده است.
اکرمی با بیان اینکه
نخل برداری در زمان صفویه پایه گذاری شد، افزود: نخل ابرکوه در ژاندارمری سابق (میدان
امام حسین (ع) فعلی) قرار داشت که بعد از ظهر عاشورا به پرچم های عزا مزیّن می شد.
بر بالای نخل یک شیپورزن قرار می گرفت و مردم با فریادهای «حسین حسین» آن را از زمین
بلند کرده و با نوای «یا علی، یا حسین، شاه حسین» نخل را حرکت می دادند.
پژوهشگر جوان ادامه
داد: نخل یک مسیر را دور می زد و مردم در بین راه به سینه و سر می زدند و چاوشی این
اشعار را می خواند:
ای تشنه لـب تـو طاقت
خنـجر نداشتـی، گویا غریب بودی و مادر نداشتـی
غسلت که داد و کی
(چه کسی) کَفَنَت را بُرید و دوخت، بر حالت غریبت، آیا دل که (چه کسی) سوخت
وی خاطرنشان کرد: اکنون
هر محله هیئتی مختص به خود دارد که این هیئت ها عبارتند از: درب قلعه، نبادان، گلکاران،
بازار، طاووس، امامزاده احمد (ع)، جهانستان، نظامیه، دروازه میدان و هیئتهای روستای
شهرسب، عزیز آباد و مدوئیه که روز عاشورا در مسیر خاصی حرکت می کنند.
اکرمی یادآور شد: مسیر
هیئت ها به این ترتیب بود که ابتدا هیئت محله درب قلعه از حسینیه خود به سمت میدان
امام حسین (ع) حرکت کرده و هیئت محله نبادان هم به همین ترتیب پشت سر آنها به راه می
افتادند. سپس بعد از عزاداری در میدان امام حسین(ع) به سمت حسینیه محله دوازه میدان
رفته و با عبور از مقابل خانه آقازاده، کوچه پس کوچه های محله قلعه نو، از حسنیه محله
جهانستان نیز گذشته و به مقابل امامزاده احمد(ع) می رسیدند. بعد از آن هم به سمت حسینیه
محله نبادان راه می افتادند. در تمامی این مسیرها هیئت های دیگر هم به ترتیب به راه
می افتادند.
انتهای پیام/3404
همزمان با ۲۸ صفر
دارالعباده یزد غرق در ماتم شد
۰۸ آذر ۱۳۹۵ - ۰۹:۳۱
شهادت امام حسن و حضرت رسول
دارالعباده یزد همزمان با سالروز رحلت نبی مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) غرق در ماتم و عزا شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، همزمان با سراسر کشور، از صبح امروز مردم نقاط مختلف استان یزد با حضور در امامزادگان لازمالتعظیم و مساجد و تکایای شاخص یزد، به سوگواری در عزای نبی مکرم اسلام (ص) و امام حسن مجتبی(ع) پرداختند.
در این مراسمها، هیئتهای عزاداری با حضور در مساجد و تکایا به صاحبان مجلس این دو مصیبت بزرگ عالم اسلام و تشیع را تسلیت میگویند.
حضور هیئتها در هر مسجد، حسینیه و امامزادهای که انجام میشود، به صورت نوبتی است و در بسیاری از تکایا، هیئتها از روز قبل زمان ورود را وقت میگیرند.
با حضور هیئت در محل مورد نظر که مملو از عزاداران است، افراد حاضر در مراسم جلوی منبر را برای حضور عزاداران میهمان خالی میکنند تا آنها بتوانند به عزاداری بپردازند.
پس از اینکه مداح و ذاکر هر هیئت به نوحهخوانی در وصف حضرت محمد مصطفی(ع) و امام حسن مجتبی(ع) پرداخت و عزاداری این هیئت به پایان رسید، مسئول مسجد و تکیه میزبان، یک قواره پارچه ترمه که از پارچههای سنتی یزد است، به رسم میهماننوازی به وی هدیه میکند.
برنامههای شاخص عزاداری مردم یزد در مسجد روضه محمدیه(ص)، مسجد جامع تاریخی یزد، امامزاده جعفر(ع)، امامزاده سیدمحمد جعفر(ع) و امامزاده شاهزاده فاضل(ع) برگزار میشود.
همه ساله برنامههای این عزاداریها توسط صدا و سیمای مرکز یزد به صورت مستقیم پخش میشود اما در سالهای گذشته این مراسم به صورت کامل توسط صدا و سیمای مرکز یزد پوشش داده میشود به گونهای که در عاشورای امسال، مرکز یزد توانست رکورد پخش زنده برنامههای تلویزیونی و رادیویی را در کشور با بیش از 17 ساعت پخش بدون قطع بشکند.
انتهای پیام/
یا حسین (ع) .
عزاداری دودمانی محرم در یزد
به احتمال قریب به یقین تعزیه و روضه خوانی های یزد از زمان محمد تقی خان بافقی ( زندیان ) شروع شده است ؛ و در ابتدای حکومت قاجاریان با بنیان گرفتنِ حوزه علمیه شیعه دوازده امامی توسط شیخ جعفر کاشف الغطاء نجفی ، که حدود یک سال در یزد مقیم بوده و همسری یزدی اختیار کرده بوده است ؛ و آخوند ملٌا اسماعیل عقدائی یزدی ، به همٌت آقا سید سلیمان طباطبائی نائینی یزدی ، شوهر خواهر ملٌا اسماعیل ، که شاید بنیانگذار روضه خوانی در یزد و شاید از این شهر در کلٌ ایران بوده باشد ، در حوالی سال 1205 شمسی به مجامع عمومی کشانده شده و خیز برداشته است .
مقتل نویسی ها توسط روحانیان شیعه دوازده امامی یزد شاهدی بر زمان و مکان و چند و چون عزاداری های حسینی در یزد می باشند که از بزرگترین شاهدان آن وجود « خانه ی امام حسینی » است .
صرفنظر از سید سلیمان که بزرگ خاندان مذهبی آثاری زاده ، سلیمانی و ... است ؛ بنظر می رسد که اصحاب مکتب آخوند ملٌا اسماعیل ، از جانشین بلافصلش در حوزه یعنی حاج میرزا علیرضا شریف ، پدر جدٌ حاج میرزا علی شریف ( آیت اللهی ) ، داماد ارشد آیت الله العظمی آقاسید یحیی موسوی یزدی ، گرفته تا شخص حاج میرزا علی ، داماد و از نوٌاب آقا سید یحیی در حوالی 1300 شمسی ، کمتر به مقتل نویسی و روضه خوانی های آنچنانی می پرداخته اند .
در زمان مشروطیت که روضه خوانی ها در یزد روز به روز بیش از پیش گسترده می شده اند چندان نامی از آیت اللهی های گرد آمده در حوزه آقا سیدیحیی بین واعظان شهیر مشاهده نکرده ایم ؛ و در جمع منبری ها نیز روضه بخش اصلی منبر آنان را تشکیل نمی داده است که روضه خوان نامیده شوند ؛ و برحسب مراتب علم و فضل خود در مراتبی چون واعظ و فراتر از واعظ قرار می گرفته اند .
بنا به تاریخ شفاهی ازمشاهیر منبری یزد در آن زمان حجت الاسلام والمسلمین آقا میرزا محمد جعفر شریف یزدی پدر حاج میرزا علی آیت اللهی بوده اند که روضه را در انتهای هر منبر خود مختصر می داشته اند و به عنوان یک روحانی انقلابی و مردمی تشابهاتی میان جریان کربلا و جریان روز یافته آن را بر علیه حکام وقت ، به خصوص میرزا فتح الله خان مشیر که مستوفی ، کفیل حکومتی یزد و مجموعا" مرد قدرتمند این ناحیه بوده است اقا مه می کرده اند . رحم الله .
( ادامه دارد )
باز این محرم آمد ؛ یادآور قیامش
تا بربنر نویسند هرجمله از پیامش
آن که شهید حق شد در راه اهل کوفه
نگذاشت حق به پنهان ، شمشیر در نیامش
از خاندان حق بود ، مغضوب سلطه خواهان
آتش به ناحق افتاد در جان و در خیامش
ناموس او که بودند ناموس کلٌ اسلام ...
با زجر و ضجٌه بردند تا صوم و تا صیامش
ما در عزای اوئیم ، نی در ره درستش ؟!
باز این محرٌم آمد یاد آور قیامش ...
۹۴/۱۲/۱۴ :: ۰۰:۳۰ برشی از یک کتاب«نوحه» پاپترین موسیقی ایران استخبرگزاری فارس: «نوحه» پاپترین موسیقی ایران است
اطلاق واژه مردمی «پاپ» بر نغمات رایج در حوزه هنر ستایشگری اهل بیت(ع) واقعیتر به نظر میرسد.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، در فرهنگ لغات انگلیسی واژه «پاپ»(pop)، مخفف «پاپ یولار»(popular) به معنای «عامه پسند» و در زبان آلمانی، واژهای «فولکـ»(folk) به معنای «مردم» ذکر شده است. واژه «فولکاور» نیز به مفهوم «موسیقی، باورهای عمومی مردم، افسانهها و داستانها» تعبیر شده است. عبارات «پاپ موزیک»(pop music) یا «فولک موزیک»(folk music) نیز، ملهم و منبعث از این تعابیر است.
قاسم آریانی رئیس مجمع ستایشگران اهل بیت علیهمالسلام و نویسنده کتاب «مداحی چگونه، وقتی نمیدانم چگونه؟» به تبیین مسأله مداحی و مقایسه آن با موسیقی پاپ پرداخته است:
در فرهنگ عامه از موسیقی «پاپ» یا موسیقی «فولکور» به عنوان موسیقی «عامه پسند و مردمی» یاد میشود. در خصوص موسیقی کلاسیک، غیر کلاسیک، پاپ یا فولکور ایرانی، اظهار نظر و تقسیمبندیهای متفاوتی صورت گرفته است، از جمله اینکه: به اعتقاد صاحبنظران حوزه موسیقی، «نوحه» پاپترین، مردمیترین و سنتیترین موسیقی ایران است.
به نظر نگارنده نیز گزینش «نوحه» به عنوان پاپترین و مردمیترین موسیقی ایران کاملاً صحیح و منطقی به نظر میرسد ضمن اینکه در فرهنگ عامه و در مقایسه با موسیقی پاپ غربی، از سبقهی طولانی و اعتبار فراگیرتری نیز برخودار است. در این خصوص نه تنها افراد مذهبی، بلکه طیف گستردهای از اقشار و طبقات اجتماعی اعم از فرهنگیان، صنعتگران، سیاستمداران، پیشهوران، و حتی اقلیتهای مذهبی غیرمسلمان را میتوان از حامیان و علاقهمندان به «نوحه» و نغمات عاشورایی برشمرد.
این محبوبیت و اقبال عمومی، برجستهترین وجه تمایز هنر مداحی به عنوان مردمیترین هنر ملی، در مقایسه با موسیقی پاپ غربی است. به اعتقاد نگارنده، گر چه از لحاظ عنوان، موسیقی «پاپ» و «نوحه» هر دو در هر گروه موسیقیهای مردمی و عامهپسند تعریف شدهاند؛ لیکن به معنای واقعی در فرهنگ عمومی، موسیقی پاپ غربی به هیچ وجه قابل مقایسه با شأن و جایگاه «نوحه» و موسیقی عاشورایی نیست.
مردم دیندار و انقلابی ما با نوحه به مفهوم خاص و با هنر ستایشگری اهل بیت علیهمالسلام به مفهوم عام، زندگی میکنند. به گونهای که نام فرزندانشان متأثر از قهرمانان کربلا و لالایی کودکانشان ملهم از نغمات «نوحه» است.
از طرفی شاید اطلاق واژه «پاپ» بر موسیقی پاپ امروزی، چندان که میبایست صحیح نباشد؛ زیرا با شنیدن واژه «پاپ» یا «مردمی» انتظار این است که عامه مردم برخوردارتر باشند لیکن برخلاف عنوان «مردمی» تحمیل هزینههای گزاف و پرداخت مبالغ سنگین در ازای خرید بلیط ورودی به سالنهای اجرا همچنین مغایرتهای ساختاری غیر همسو با فرهنگ دینی جامعه، باعث شده که صرفاً خواص مردم و نه عامه مردم، از این نوع موسیقی بهرهمند باشند. در نقطه مقابل؛ اطلاق واژه مردمی «پاپ» بر نغمات رایج در حوزه هنر ستایشگری اهل بیت(ع) واقعیتر به نظر میرسد؛ چرا که شرکت در محافل مذهبی و بهرهمندی از الحان و موسیقی قدسی رایج در عرصه هنر مداحی آن هم به صورت کاملاً رایگان از یک سو، و قرابت این نوع موسیقی با باورهای آیینی عامه از سوی دیگر باعث شده همه اقشار مردم، از خرد و کلان پیر و جوان از روشنفکر و عامی، بتوانند از آن بهرهمند شوند.
با این رویکرد به نظر میرسد، اتصاف به صفت «عامه پسند» در خور موسیقی پاپ غربی نیست زیرا برخلاف عنوان «عام» نیازمند «مکان خاص»، «مخاطب خاص» و پرداخت «مبالغ خاص» است!
زیبای زشت
«ان الله جمیل و یحب الجمال»؛ خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. اصولاً اسلام مخالف زیبایی نیست. زیبایی رخسار، زیبایی گفتار، زیبایی اصوات و اشکال همه از نعمات الهی محسوب و مورد ستایش شارع مقدس است لیکن آنچه مورد تقبیح و نکوهش اسلام واقع شده، آن زیبایی است که در خدمت زشتی باشد. از این منظر نغمات و الحانی که موجب تلطیف روح و جان و در خدمت هدایت، رشد، کمال و سعادتمندی انسان ارزیابی میشوند؛ همچون زیبایی نغمات قرآن با الحان قدسی ستایشگران، نه تنها مشمول نگاه منتقدانهای اسلام نبوده بلکه استفاده بهینه از آن، ملهم از فرمایشات رسول اکرم و ائمه هدی علیهمالسلام نیز شده است.
آن زیبایی که در خدمت زشتی باشد، خود نوعی زشتی محسوب میشود!
استفاده ابزاری، ظلمی ناروا
همانگونه که ذکر شد فرهیختگان عرصه موسیقی ملی اذعان دارند که اصیلترین و کهنترین ملودی پاپ ایران، نوحهها و نغمات قدسی رایج در عرصه ستایشگری اهل بیت(ع) است کما اینکه به اعتراف فعالان موسیقی کشور، دوام و بقای موسیقی فاخر ملی، مرهون هنر ستایشگری اهل بیت(ع) و تعزیه خوانی است.
آنچه مسلم است، فرهنگ اصیل ایران باستان با آن قدمت و اصالت مثالزدنی که منشأ اثر و الهامبخش سایر فرهنگها و ملل جهان است، به استشهاد آثار به جای مانده در ابنیه باستانی، حتی پیش از ظهور اسلام تجلی عفت، اصالت و نجابت بوده به گونهای که در بین تمامی تصاویر تاریخی حجاری شده بر تخته سنگها برای مثال یک مورد یافت نمیشود که «مکشوف الحجاب» باشد، لذا نمیتوان پذیرفت که موسیقی برخاسته از چنین فرهنگی ناشر و مروج شهوترانی و اباحهگری باشد.
رواج موسیقی در محافل میگساری و ملاعبه، یقیناً یک نوع استفاده ابزاری از موسیقی است و تنزل بخشیدن به موسیقی موجه و معناگرا روا داشته است حال آنکه موسیقی در عرصههای قدسی و آیینی، طبق مستندات پیش گفته و به قول آیتالله جوادی آملی، میتواند زمینهساز در قرآن شود (رجوع به ذیل عنوان آهنگ قرآن زمینهساز تدبیر در قرآن)یا استعمال نوعی حماسی آن، همانگونه که در دفاع مقدس شاهد بودیم میتواند برانگیزانندهی شور حماسی، تهور و شجاعت رزمندگان اسلام باشد و یا موسیقی نوع عرفانی، که موجب تعالی حالت معنوی در مناجات با ذات اله میشود.
نتیجه اینکه: موارد استعمال را نباید به پای خود موسیقی، گذاشت زیرا آنچه مورد شائبه است؛ موارد استعمال موسیقی است نه ذات آن.
انتهای پیام/ک